نشانه های افسردگی در کودکان
از نشانه های افسردگی در کودکان می توان به موارد ذیل اشاره کرد
دیگر از تفریحات و سرگرمی هایی که مورد علاقه اش بوده، لذت نمی برد،بیشتر اوقات روز را در غمگینی و ناراحتی و نا امیدی سر می کند، حوصله و انرژی قبل را برای انجام کارهایش ندارد.دائم از دل درد، سردرد، تهوع شکایت می کند در حالی که براساس معاینه ها و بررسی های انجام شده هیچ مشکل جسمی ای ندارد.تمایلی به ارتباط با همسالان خود ندارد و تنهایی و گوشه گیری را ترجیح می دهد. پرخاشگر و تحریک پذیر است (در واقع پرخاشگری نقابی است که باعث پنهان ماندن افسردگی کودک پشت آن می شود).درباره خودکشی صحبت می کند یا افکار مربوط به خودکشی دارد. اعتماد به نفسش کم است و نگرش منفی به خودش دارد.
به همه چیز بی احساس است.،تغییرات وزن مشعود و ناخواسته ای دارد، اختلال در خواب چه به صورت پرخوابی و چه به صورت کم خوابی او را آزار می دهد،مشکل افت تحصیلی و نداشتن تمرکز دارد.خستگی مداوم و انرژی تحلیل رفته زندگی او را مختل کرده است.احساس گناه دارد،افزایش حساسیت به خود و تمرکز بر ناتوانی هایش دارد،غیبت های مکرر از مدرسه دارد و تکالیف مدرسه اش را انجام نمی دهد.
چرا و چگونه کودکان افسرده می شوند؟
یکی از نشانه های افسردگی در کودکان می تواند علت های ژنتیکی، روان شناختی، زیستی یا محیطی داشته باشد.در صورتی که سابقه افسردگی در اقوام درجه اول کودک وجود داشته باشد، احتمالاً زمینه افسردگی به علت اختلاف سطح هورمون ها و مواد بیوشیمیایی در بدن وجود دارد اما این به تنهایی برای ایجاد افسردگی کافی نیست چون همانطور که می دانیم همه افرادی که سابقه خانوادگی افسردگی دارند الزاماً افسرده نمی شوند و بروز علائم به عوامل روان شناختی فرد رابطه والدین و کودک، باورهای کودک درباره خودش و دنیایی که در آن زندگی می کند و همین طور به حالت های روانی پدر و مادر بستگی دارد.والدین تحقیر کننده و مقایسه کننده،
باور بد بودن و دوست داشتنی نبودن را در کودک به وجود می آورند و زمینه را برای افسردگی او در سال های آتی ایجاد می کنند.از دیگر عوامل خطرساز افسردگی در کودکان می توان به وقوع رویدادهای استرس زای زندگی، نداشتن مهارت های مقابله ای موثر و فضای خانوادگی نامناسب اشاره کرد
.اما هر کودک و نوجوانی که به دلیلی برای چند روز خسته و بی حوصله است افسرده نیست.برای اینکه به این اختلال شک کنیم، علائم باید شدید باشند و حداقل از چند علامت از علائم ذکر شده، همزمان و حداقل به مدت 2 هفته وجود داشته باشند.
تشخیص افسردگی کاری ظریف است که به مهارت و تجربه نیاز داردافسردگی در کمین کودکان هست.
شیوع افسردگی در کودکان چقدر است؟
بین 2 تا 8 درصد کودکان 4 تا 18 ساله حداقل یک رویداد افسردگی بالینی را در زندگی خود تجربه می کنند.براساس مطالعه هایی که اخیراً انجام شده، معلوم شده است که 25 درصد نوجوانان حداقل نشانه های خفیف افسردگی را در دوره ای از زندگی شان تجربه کرده اند؛ یعنی از هر 4
نفر یک نفر.این شیوع قابل ملاحظه است که به توجه نیاز دارد اما متاسفانه چون مورد غفلت و بی توجهی قرار می گیرد، بسیار دیر تشخیص داده می شود.
اگر افسردگی در کودک و نوجوان دیر تشخیص داده شود یا اصلا تشخیص داده نشود، چه عواقبی دارد؟
افسردگی در کودکان مشکلات مختلنی ایجاد می کند. کودک افسرده از تعاملات اجتماعی با همسالان کناره گیری می کند، عزت نفس پایین، مهارت اجتماعی ضعیف و نگرش منفی به خود و زندگی و آینده دارد و این مسائل او را مستعد پیامدهای ناگوار می کند اگر برای درمان کودک یا نوجوان افسرده اقدامی نشود، احتمال بروز اختلال های روانی دیگر مانند سوء مصرف مواد و خودکشی در بزرگسالی افزایش می یابد.حتی گاهی رفتارهای پرخطر ممکن است پاسخی به افسردگی زیربنایی در کودکان و نوجوان باشد.
چرا افسردگی در کودکان دیر تشخیص داده می شود؟
شاید افسردگی در کودکان مهم ترین دلیل، ماهیت این بیماری باشد.همانطور که می دانید، اختلال های دوران کودکی 2 نوع هستند.
درون ریز و برون ریز اختلال های برون ریز مثل بیش فعالی به این علت که پرسروصدا هستند و والدین را به ستوه می آورند زودتر تشخیص داده می شوند
اما اختلال های درون ریز مانند افسردگی چون متمرکز بر درون فرد است و از درون او را رنج می دهند و برای اطرافیان آزار دهنده نیستند، دیرتر مورد توجه قرار می گیرند
حتی ممکن است اولیا و مربیان مدرسه این کودکان یا نوجوانان را به عنوان افراد سربه راه و آرام و بی آزار (به اصطلاح بچه مثبت) تشویق کنند و این خود یکی از عوامل تداوم بخش این بیماری خواهد شد.
معمولاً والدین کودک و نوجوان افسرده زمانی او را نزد مشاور می برند که دچار افت تحصیلی شدید، روابط اجتماعی مختل، نداشتن تمرکز و اختلال های خواب و خوراک شده اند زیرا این علائم در طولانی مدت، توجه والدین و گاهی معلمان را جلب می کند در حالی که کودک افسرده مدت ها رنج و درد ناشی از آن را متحمل شده است در صورتی که اگر والدین و معلمان به نشانه های دقت داشته باشند می توانند با پیشگیری از عواقب آن جلوگیری کنند.
دکتر شهرام محمدخانی
